GenK - Đã bao giờ trong quá trình tìm kiếm và xử lí lỗi mạng gia đình, hoặc tìm dấu hiệu về việc xâm nhập trái phép, bất chợt bạn nhìn thấy đèn Internet/DSL của modem nhà mình nháy liên tục ngay cả khi máy đã tắt và tự hỏi tại sao, liệu có ai đó đang cố xâm nhập hoặc phá hoại không? Về cơ bản, khi một đèn nào đó trên các thiết bị mạng phát sáng, điều đó cho thấy phần chức năng tương ứng của thiết bị đó đang bật. Và khi đèn nhấp nháy chứng tỏ chức năng đó đang hoạt động, Vậy những đèn tín hiệu này cho biết những điều gì, chúng ta hãy cùng genk tìm hiểu qua trong bài viết dưới đây.

Các loại tín hiệu thường gặp trên Modem

Như đã đề cập trong các bài viết trước, nền tảng mạng Ethernet có vị thế thống trị tuyệt đối trong các mạng gia đình hiện nay. Và với việc các modem dân dụng hiện đại được tích hợp hàng loạt các chức năng khác nhau, trong đó quan trọng nhất phải kể đến chức năng của router/switch và access point. Khi một modem có nhiều cổng LAN/Ethernet (thường gặp nhất là 4), thường sẽ có một đèn tín hiệu cho mỗi cổng. Khi bạn nối PC, laptop với một cổng của thiết bị và đèn tín hiệu tương ứng sáng bình thường (thường là màu xanh lá cây) điều đó cho thấy việc giao tiếp đã thành công, còn màu đỏ thường cho thấy rằng bạn cần kiểm tra lại PC hoặc thiết bị mạng của mình, đôi khi là cả dây dẫn. Tín hiệu nhấp nháy trên mỗi đèn này sẽ cho ta biết đang có dữ liệu ra/vào máy tính kết nối với cổng tương ứng hay không. Điều này khá quan trọng vì nếu phát hiện một máy tính nào đó của bạn hiện chắc chắn không thực hiện các tác vụ cần đến Internet nhưng đèn tương ứng vẫn cho thấy có kết nối đang diễn ra, bạn cần lập tức tiến hành tìm hiểu. Thường thì các ứng dụng update, đồng bộ chạy ngầm như dropbox, java update.v.v sẽ là “thủ phạm” , nhưng nếu chắc chắn các ứng dụng này đang không hoạt động, để cần thận bạn nên tiến hành quét virus.

Nếu Modem kiêm chức năng của Access Point, đèn tín hiệu sẽ sáng khi việc phát tín hiệu không dây diễn ra bình thường, chứ không cho biết các thiết bị không dây trong nhà bạn kết nối thành công hay chưa. Và nếu có dữ liệu vào/ra bất kì thiết bị không dây nào, đèn này sẽ nhấp nháy. Vì vậy việc khoanh vùng khi có lỗi có khó khăn hơn đôi chút.

Trong trường hợp của đèn DSL/Link, ta sẽ chỉ thấy ánh sáng nhấp nháy khi kết nối tới dịch vụ DSL (thường cũng do các đơn vị của ISP đảm nhiệm) đang được thiết lập. Sau khi thiết lập thành công, thường đèn này sẽ sáng cố định trong suốt quá trình sử dụng. Nhưng đó chưa phải là bước cuối cùng. Hệ thống mạng của ISP sau đó mới tiến hành kết nối người dùng với Internet, và đèn Internet chỉ sáng xanh nếu việc kết nối này thành công. Việc đèn Internet nhấp nháy chứng nó có kết nối Internet đang hoạt động. Lưu ý là một số mẫu modem có thể tách riêng đèn hiển thị trạng thái hoạt động này dưới cái tên Act hoặc Send và Receive - đồng thời không có đèn DSL/Link mà chỉ có đèn Internet (điều này cũng không thực sự quan trọng). Nếu chúng ta đang sử dụng mạng, việc các đèn hiển thị trạng thái kết nối chớp nháy là hiển nhiên, nhưng nếu hiện tượng này xảy ra ngay cả khi tất cả các thiết bị trong nhà đã tắt - chắc hẳn điều này đã hoặc sẽ có lúc khiến người dùng băn khoăn. Vì vậy tiếp theo chúng ta sẽ nói qua về những nguyên nhân bên ngoài có thể buộc modem của bạn phải giao tiếp với Internet.

Các ISP đang kiểm tra việc sử dụng IP

Chắc chắn không ít người trong chúng ta đã từng thực hiện thủ thuật… tắt và bật lại modem để thay IP mới phục vụ download. Cách làm này hiệu quả vì các ISP không tội gì mà phải phung phí IP và cấp cho mỗi khách hàng/hộ gia đình một IP tĩnh cả. Thường thì khách sử dụng dịch vụ ADSL sẽ tự động được máy chủ/thiết bị DHCP của ISP cấp cho một IP mỗi khi tiến hành kiến nối với dịch vụ DSL của hãng (nói đơn giản là khi bật modem lên). Vấn đề là nếu chỉ cấp IP một lần và không lấy lại khi có thể thì đâu có gì khác với việc giao cho khách hàng một IP tĩnh, chỉ là giảm bớt một chút công sức cho các kỹ thuật viên mà thôi. Không, dĩ nhiên là ISP phải lấy lại IP đó khi bạn không còn kết nối với dịch vụ DSL nữa.

Vậy làm thế nào để các máy chủ này biết khi nào thì modem nhà bạn đã tắt để lấy lại? Giaỉ pháp đơn giản là các thiết bị của ISP sẽ định kì gửi các thông điệp để kiểm tra tình trạng kết nối của bạn. Nếu modem nhà bạn vẫn đang bật, nghĩa là vẫn có khả năng bạn sẽ sử dụng dịch vụ bất cứ lúc nào, IP của bạn sẽ không bị động vào. Nhưng nếu việc kiểm tra thất bại, bất kể là vì bạn muốn cho modem nghỉ, modem nhà bạn hỏng hay… cột điện ngoài ngõ mới cháy, ISP sẽ lấy lại IP đó để dùng vào nơi khác. Các thông điệp kiểm tra này là một trong những lí do thường gặp nhất khiến đèn
Internet của modem chớp nháy kể cả khi mọi thiết bị khác trong nhà bạn đã tắt hoặc không có kết nối mạng nào đang diễn ra.

ISP đang kiểm tra tình trạng kết nối

“Tình trạng kết nối” ở đây là một khái niệm khá chung chung và mơ hồ với người dùng cuối chúng ta, nhưng lại khá quan trọng cho việc giữ kết nối được ổn định. Nếu việc kiểm tra như ở trên chỉ đơn thuần là xem xem kết nối từ dịch vụ DSL đến modem nhà bạn “còn hay mất” để lấy lại IP, thì việc kiểm tra tình trạng kết nối lại gồm nhiều tác vụ hơn, chủ yếu để xác định độ ổn định và thông suốt của kết nối đến mỗi người dùng. Các thông tin này có thể được sử dụng để phát hiện lỗi từ rất sớm. Thử nhớ lại xem, đã bao giờ bạn gặp tình trạng mất kết nối Internet chỉ trong một thời gian ngắn, sau đó mọi chuyện nhanh chóng được khắc phục ngay cả khi bạn chưa kịp gọi điện phàn nàn?

Bạn đang nằm trong tầm ngắm của những cổ máy tấn công tự động.

Nhiều người sẽ bật cười khi nghe đến điều này, đặc biệt là ở các môi trường mạng như ở Việt Nam. Có thể bạn sẽ cho rằng mạng nhà mình nói riêng và các máy tính cá nhân nói chung chẳng mấy khi có gì đáng giá để các dạng tội phạm mạng chuyên nghiệp phải mất công ngồi mày mò tìm lỗ hổng. Điều này hoàn toàn không đúng. Thực tế là, việc các hệ thống mạng gia đình trên thế giới nằm trong tầm quét của các cỗ máy tấn công tự động đã và vẫn đang diễn ra trên toàn thế giới. Công vụ do giới tội phạm mạng triển khai có thừa thời gian và sức mạnh để sục sạo đến mọi ngóc ngách, nhằm tìm được các lỗ hổng có thể xấm nhập. Khi tìm được lỗ hổng có thể xâm nhập và nắm được quyền kiểm soát các máy tính cá nhân, tội phạm mạng bằng cách này hoặc cách khác sẽ tận dụng được miếng mồi này, và bạn sẽ phải chịu thiệt hại. Với việc CNTT ngày càng phát triển tại Việt Nam nói riêng và trên toàn thế giới nói chung, số lượng thợ săn và con mồi hiện chỉ có xu hướng tăng, chứ chưa có dấu hiệu giảm.

Việc tấn công máy tính của người dùng được thực hiện dưới rất nhiều hình thức, trong đó virus chỉ là một dạng tấn công phổ biến nhất. Để bảo vệ bản thân khi đang nằm trong tầm ngắm của các công cụ tìm kiểm lỗ hổng này, ngoài các công cụ bảo mật như tường lửa, anti-virus, việc quan trọng vẫn là phải trang bị cho bản thân các kiến thức về lỗ hổng bảo mật. Miễn sao các thành phần mềm trong hệ thống mạng nhà bạn thường xuyên được cập nhật các bản vá cần thiết, các tường lửa sẵn có trong modem hoặc Window - cùng với cácloại free anti-virus như avast,avg là quá đủ để bảo vệ máy tính trong nhà khỏi các đợt càn quét này.

Làm chủ hệ thống mạng trong nhà

Vấn đề chung với các kết nối xuất phát từ bên ngoài là: chúng ta hoàn toàn… bất lực không thể thay đổi được tần suất xuất hiện của chúng. Cách tốt nhất để khỏi phải bất an khi các đèn tín hiệu trên thiết bị mạng chớp nháy vô tội vạ bất kể thời điểm là bạn phải tìm hiểu và nắm được tình trạng của các thiết bị cũng như phần mềm trong nhà. Về phần thiết bị, chúng ta hoàn toàn có thể biết máy bàn hoặc laptop nào đang giao tiếp qua kết nối dây bằng cách nhìn vào đèn tín hiệu tương ứng như đã nói. Phần mạng không dây có khó kiểm soát hơn đôi chút, nhưng thường sẽ không có vấn đề gì nếu như bạn đã đặt mật khẩu cẩn thận với phương pháp mã hóa mới nhất. Nếu cẩn thận hơn một chút, bạn có thể cố gắng tìm đến danh sách các thiết bị đang truy cập không dây trong menu của modem:

Về phần các phần mềm, ngoài việc nắm bắt kĩ chức năng của phần mềm trước khi cài đặt, các ứng dụng tường lửa hoặc kiểm soát lưu lượng mạng (cfosSpeed, NetLimiter) là quá đủ để giúp ta tìm ra các “thủ phạm” đang chiếm dụng kết nối Internet.

MP

Hãy truy cập vào router để xem những gì đang sử dụng mạng

Trong một số trường hợp, bạn thấy đèn router của mình vẫn chớp liên tục thực chất là do đang có một thiết bị nào sử dụng Internet, tuy nhiên bạn quên mất sự hiện diện của nó. Ví dụ nhé, chiếc máy tính bảng của bạn, hoặc như điện thoại chẳng hạn, nếu bạn mở Wi-Fi lên thì nó cũng vẫn tự động dò tìm và kết nối vào mạng. Tương tự như thế cho một chiếc laptop bạn chưa tắt hẳn, hay chiếc Apple TV/Google TV/Set-top box vẫn còn ở trạng thái hoạt động. Có những thứ nhỏ quá nên chúng ta quên mất. Cũng có trường hợp một ai đó trong gia đình bạn đang kết nối vào Internet mà bạn không biết hoặc không để ý đấy chứ,

Và để kiểm tra xem những thiết bị nào đang kết nối vào mạng, chúng ta sẽ cần truy cập vào trang web cấu hình của router (thường ở địa chỉ 192.168.0.1 hoặc 192.168.1.1). Mỗi nhà sản xuất có một phương pháp riêng, tuy nhiên nhìn chung thì những gì bạn cần tìm là một bảng liệt kê tên, địa chỉ IP, địa chỉ MAC. Chúng thường nằm ở các mục như Status, Connected Devices, DHCP Client Table, DHCP Status, Clients Status, Local Network... Bạn có thể tham khảo thêm trong các sách hướng dẫn sử dụng đi kèm theo router.

Nếu bạn thấy một cái địa chỉ hoặc tên lạ, có khả năng đó chính là thiết bị mà đang bỏ quên nó. Nếu muốn thì bạn có thể tìm và tắt thiết bị đó đi. Trong trường hợp tệ hơn là bạn đang bị hàng xóm "dùng chùa" mạng Wi-Fi thì bạn cần thiết lập lại mật khẩu, chuyển đổi chế độ bảo mật router, thậm chí là giới hạn truy cập bằng địa chỉ MAC.

Ngoài ra, bạn cũng nên xem xét các ứng dụng trên chính máy tính của mình bằng cách phần mềm như Little Snitch (Mac), Radio Silence (Mac), Comodo Firewall (Windows), NetLimiter (Windows) để biết được app nào đang kết nối với Internet. Trên cả Windows, OS X lẫn Linux, ngay cả khi bạn đã tắt ứng dụng đi thì một số tiến trình còn chạy ngầm sẽ vẫn kết nối với Internet để lấy thông tin gì đó mà chúng cần. Điều này thật ra không đang lo ngại lắm, vì đó vốn dĩ là những thứ bạn cài lên máy để hoạt động cơ mà.